HOMOEKONOMİKUS

Yeni bir Bedelli Askerlik tasarısı kabul edildi. Hayırlı uğurlu olsun. 30 yaşına kadar askerden kaçmayı ve 30 bin TL parayı bulmayı başaran askerden yırtacak. Hükümet hem para hem oy toplayacak. Askerliğini yapmış olanlar bunun haksızlık; yırtanlar, gerekli olduğunu savunacak. Yaşı tutmadığı için bu uygulamadan yararlanamayanlar ‘Vicdani retçi olsam askerlikten beleşe sıyırır mıyım?’, ‘Bir yüksek lisans programına yazılsam en az iki sene daha askerliği erteletirim. İki seneye kadar da memlekette ya seçim ya da deprem olur. Yeniden ‘paralı askerlik’ çıkar’ opsiyonlarını değerlendirmeye başlayacaklar.

Türkiye’de kısmi Bedelli Askerlik uygulamaları nerede ise bir rutin olmaya başladı. Hükümetler işlerine geldikçe Bedelli Askerlik kanunu çıkartıyorlar. Bu da, vergi afları gibi, sıklıkla tekrarlanınca vatandaşta bir beklenti oluşuyor. ‘Nasılsa bedelli çıkar’ umuduyla askerliklerini ertelemek için tüm kaynaklarını seferber ediyorlar. Ancak askerliklerini yapmadıkları için belki doğru düzgün iş bulamıyorlar ya da uzun vadeli taahhütlere giremiyorlar.

O zaman neden şu askerlik konudaki belirsizlikleri tamamıyla gidermiyor, işi politikacıların lütfu olmaktan çıkartmıyoruz? Gelin şu işi kurala bağlayalım. Askerlik çağına gelen herkes belirli bir bedel ödediği takdirde askerlikten muaf olsun. Diğer taraftan askere gidenlere de yaptıkları görevin karşılığı olarak bir bedel ödensin. Sistemi bu şekilde kurmanın çok önemli bir avantajı var: Diyelim ki askerliğin bedelini 30000 TL olarak belirledik. Bu sistemde parayı verip askere gitmeyecek olanlar, askere gitmediği takdirde, askerlik için ödeyeceği bedelden (30000 TL) daha yüksek gelir elde edecek (verimliliği yüksek) olanlardır. Askerilik süresi boyunca 30000 TL’den daha az kazanacağını düşünenler (düşük verimliler) ise askere gitmeyi ve sivil hayatta elde edeceklerinden daha yüksek bir gelir etmeyi tercih edeceklerdir. Böylece verimliliği yüksek kişilerin askerlik süresince etkinsiz olarak kullanılmasından kaynaklanan kayıpların önüne geçilmiş olacaktır. Bunun dışında bu yöntemle Bedelli Askerlik politikacıların bir lütfu, oy toplama aracı olmaktan çıkacak, bütçeye düzenli bir gelir kaynağı yaratılacaktır.

Tabii burada bazılarının şu klasik itirazı dillendireceğini biliyorum: Bu durumda parası olan askerden yırtacak, gariban askere gidecek. Peki, şimdi sanki farklı mı oluyor? Yine, parası olan çocuğunu yurt dışına gönderiyor, güya orada çalışıyormuş gibi gösteriyor sonra da askerlikten yırtmıyor mu? Ya da başka yollarla askerlikten yırtmasını ya da çok rahat koşullarda askerlik yapmasını sağlamıyor mu? Memleketin lüks semtlerinden şehit cenazesi kalktığını gören var mı? Şu an önemli yerlerde bulunan politikacıların, bürokratların kaç tanesinin oğlu doğru düzgün askerlik yapmıştır? Hiç olmazsa bu sistemde onları binbir türlü katakulli yapmaktan kurtarmış olacağız. Diğer taraftan, bu sistem yoksulları da mutlu edecek. Askerlik çağına gelmiş birçok genç sivil hayatta çalışıp ailesine katkıda bulunmaktadır. Ancak askerlik esnasında bunlar gelirden mahrum kaldıkları için hem kendileri hem de aileleri mağdur olmaktadır. Askerlik yapanlara emeklerinin karşılığında piyasa koşullarına uygun bir ücret ödendiğinde bu mağduriyetinde önüne geçilmiş olacaktır. Sonuçta bu sistem düşük gelirlileri mağdur etmek bir yana onları kollayan bir sistem olacaktır.

• Etiketler: bedelli askerlik, profesyonel askerlik